|
Konopnicka
Maria, z Wasiłowskich,
pseud. Jan Sawa urodziła się 23 V 1842 w Suwałkach, zm. 8 X
1910 we Lwowie, poetka, nowelistka, pisarka dla dzieci i młodzieży,
tłumaczka, publicystka, krytyk. Uczyła się
krótko na pensji sióstr sakramentek w Warszawie, przez całe życie
dokształcała się we własnym zakresie. Wychowywała 6 dzieci,
utrzymując się z dochodów niewielkiego dzierżawionego folwarku. W
latach 1877-1890 mieszkała w Warszawie. od 1884 do 1886 redagowała
pismo dla kobiet Świt.
Od 1890 przebywała w kilku krajach Europy Zachodniej,
współpracując z prasą krajową, zrzeszeniami polskimi na
obczyźnie, Macierzą Szkolną, komitetami pomocy dla wywłaszczonej
ludności Górnego Śląska i Wielkopolski, a także
współorganizowała międzynarodowy protest przeciwko prześladowaniu
dzieci polskich we Wrześni (1901-1902). 1903 otrzymała w darze
zakupiony ze składek społeczeństwa dworek w Żarnowcu. 1905-1907
przebywała w Warszawie, organizowała pomoc dla uwięzionych przez
władze carskie i ich rodzin.
Debiutowała jako poetka w
prasie 1870. Już w pierwszym okresie jej twórczość nabrała
dużego znaczenia literackiego i społecznego, np. trzy serie Poezji
(1881, 1883, 1887), gdzie
znalazły się Obrazki,
pełne pochwały wolności i sprzeciwu wobec zła, jak wiersz W
piwnicznej izbie.
Także poemat filozoficzny Imagina
(we fragmentach od 1886, całość 1913), w którym niezadowolenie ze
stosunków społecznych prowadzi do buntu.
Już w tym okresie
nawiązywała do poezji ludowej, a także do romantyzmu
i tradycji biblijnej oraz symbolizmu
i parnasizmu,
np. w Z mojej
Biblii (seria IV Poezji,
1896), w zbiorach Linie i dźwięki
(1897), Italia
(1901), Nowe pieśni
(1905), Głosy ciszy
(1906). Również liczne wiersze
dydaktyczne, jak Śpiewnik
historyczny (1904), Ludziom
i chwilom
(1905). Epickie
poematy Przez
głębinę (1907) i Pan
Balcer w Brazylii
(1910)
Zbiory opowiadań realistyczno-psychologicznych Cztery
nowele (1888),
Moi znajomi
(1890), Na drodze
(1893), Ludzie i rzeczy
(1898), Na normandzkim brzegu
(1904). Szkice reportażowe Za
kratą (1886), Obrazki
więzienne (1887-1888).
Popularne do dziś utwory dla dzieci: O
krasnoludkach i sierotce Marysi
(1896), O Janku Wędrowniczku
(1893), Na jagody
(1903).
Krytyka i eseistyka literacka, w wyborze w tomach:
Portrety piórem
(1898), Mickiewicz, jego życie i
duch (1899), Trzy
studia (1902), Szkice
(1905). Także m.in.:
Poezje
(tom 1-8 i tom 10, 1916, 1925), Pisma
wybrane (tom 1-7, 1951-1952),
Nowele
(tom 1-3, 1962), Publicystyka
literacka i społeczna (1968).
|
